طبقه بندی وزن های شعر فارسی

 کتاب طبقه بندی وزن های شعر فارسی 
در زمینه ی عروض و طبقه بندی وزن شعر فارسی کتاب های بسیاری به تالیف رسیده با اصول و تقسیم بندی های خاص خود این بخش مهم از زبان شعر و ادبی پارسی را بررسی می کنند. اما به گفته ی دکتر امید طبیب زاده که دست نوشته های استاد فقیدش، ابوالحسن نجفی را گردآوری و به عرصه ی چاپ رسانیده، کتاب طبقه بندی وزن های شعر فارسی بالاتر از هر کتاب دیگری در تاریخ ادبیات فارسی، به اصول و قواعد آن پرداخته است. مولف معتقد است که طبقه بندی های مرسوم قدیمی و سنتی و حتی جدید دارای اشکالاتی هستند که این کتاب با پرداختن به شکل صحیح طبقه بندی ها، این اشکالات را نشان می دهد.
این کتاب اتمام حجت نجفی بر مبحث عروض و وزن محسوب می شود و نگارنده برای بهتر درک شدن اثر و بهره بردن بیشتراز آن، مطالعه ی دو کتاب دیگر نجفی به نام های درباره ی طبقه بندی وزن های شعر فارسی و و درس نامه ی وزن شعر فارسی را پیشنهاد می کند. در واقع این دو کتاب را مقدمه ی کتاب حاضر دانسته و این کار را اثر نهایی و کامل کننده می داند.
وی همچنین با اشاره به پژوهشی بودن نوع اثر، آن را برای مطالعه ی پژوهشگران عرصه ی شعر و ادبیات و زبان فارسی مناسب می داند و معتقد است که نمی توان از آن به عنوان یک کتاب آموزشی برای تدریس در دانشگاه و موسسات آموزش عالی استفاده نمود.
نجفی در این کتاب با رد نظریات عروض دانان بزرگی همچون خواجه نصیرالدین طوسی و شمس قیس، شیوه ی جدیدی را برای طبقه بندی عروض معروفی کرده و بیش از ششصد وزن شعر را در زبان فارسی به مخاطب معرفی می کند. این شیوه ها کاملا فارسی بوده و از عروض عربی مجزاست. ادیبان معاصر این کتاب را آغاز دوره ی جدیدی در بحث عروض و وزن شعر فارسی می دانند.

پشت جلد کتاب آمده است:

مؤلف این کتاب که نظریه اش در زمينه تقطيع سال هاست جایگزین تقطيع سنتی شده است، حال انگاره جدیدی را برای طبقه بندی صدها وزن گوناگون شعر فارسی به دست می دهد. او وزنها را به دوگر وہ متفق الأركان و متناوب الاركان تقسیم می کند، و سپس اعضای هر گروه را بر اساس خصوصیات ساده ای همچون تعداد هجاهای هر رکن و تعداد رکن های هر مصراع و غیره، به دسته ها و رده ها و بحرها و وزن های متفاوت طبقه بندی می کند. خواننده با اندک ممارستی می تواند محل هر وزن مورد نظر خود را در کنار وزن های هم خانواده اش بیابد، و بر اساس تعداد شواهد و نیز زمان سروده شدن آنها، به اطلاعاتی تقریبی درباره میزان مطبوع بودن هر وزن و زمان ورود آن به سلسله وزنهای شعر فارسی دست یابد. این طبقه بندی محل وزنهای مطبوع اما ناموجود در شعر فارسی را پیش بینی می کند، و کار خود را بی استفاده از زحافات و دوایر متعددی پیش می برد که در اصل متعلق به عروض عرب بوده است و ربطی به عروض فارسی ندارد. با این کتاب فصل جدیدی در مطالعات وزن عروضی فارسی آغاز می شود.