تاریخ عثمان پاشا (شرح یورش عثمانی به قفقاز و آذربایجان و تصرف تبریز)

چکيده :
در طول بيش از دو سده سلطنت صفويان بر ايران، ميان دو دولت ايران و عثماني روابط بسيار پرفراز و نشيبي برقرار بود. وقوع جنگ‌هاي متعدد و انعقاد معاهده‌هاي صلح مختلف از نمودهاي بارز دوره‌هاي جنگ و صلح پياپي ميان اين دو دولت است. جنگ‌هاي دو دولت صفوي و عثماني در عهد شاه اسماعيل و سلطان سليم اول با شکست ايران در چالدران خاتمه يافت و جنگ‌هاي دوران شاه طهماسب و سلطان سليمان با انعقاد قرارداد آماسيه (رجب 962 ق) پايان پذيرفت. از زمان انعقاد قرارنامه‌ي مزبور تا سال 982ق، ، که دولت عثماني در عهد سلطان مراد سوم (سلطنت 1003 - 982 ق) اقدام به لشکرکشي به قلمروي ايران کرد، يک دوره‌ي بيست و چهارساله‌ي صلح ميان دو دولت برقرار بود. کتاب حاضر مشتمل است بر سه متن تاريخي که عبارت‌اند از: تاريخ عثمان‌پاشا، به قلم ابوبکر عبداله در شرح تهاجم عثماني به قلمروي صفويان در قفقاز و تصرف اين مناطق؛ نامه‌ي ارسالي عثمان پاشا از دمير قاپو (دربند) به عوض افندي؛ و گزارش مشروح يورش عثماني به آذربايجان و تصرف تبريز به فرماندهي عثمان‌پاشا به قلم مورخ همراه او، ابراهيم رحيمي‌زاده چاوش. هرسه تن به دليل اطلاعات ارزشمندي که در خصوص برخورد صفويان و عثمانيان در دوره‌ي حکمراني شاه محمد خدابنده (996-985 ق) و سلطان مراد سوم در اختيار مي‌گذارند، از ابعاد مختلف داراي اهميت هستند. اگر چه بيش‌ترين ارزش و اعتبار کتاب به دليل آگاهي‌هاي تفضيلي درباره‌ي کم و کيف برخورد نظامي دو طرف درگير است؛ با اين حال، در کتاب مي‌توان در کنار آگاهي‌هاي نظامي، جغرافيايي و قوم‌شناسي، به وضعيت شهرها، روستاها، راه‌ها، بناها و نيز چگونگي قتل عام مردم تبريز پي برد.
278 صفحه - وزيري (گالينگور)